Nebojša Jovanović

Stalni progoni i zabrane posedovanja zemlje i bavljenja zemljoradnjom preorijentisali su njihov duh ka trgovini, sitnim zanatima i novčanom poslovanju

Zauzvrat se doselio izvestan broj nemačkih Jevreja, mahom iz Požuna, Manhajma i Praga

Austrijske vlasti su ih smatrale za „zlo koje se ne može iskoreniti, ali ga zato ne treba puštati da se razvije“

Uz postojanje svih strogih odredaba i zabrana, Jevreji su ipak imali i jednu srećnu okolnost: najuticajniji čovek kod tadašnjeg upravnika Srbije, princa Aleksandra Virtemberškog bio je njegov finansijski savetnik, izvesni Sampson

Vređani i zapostavljani, jedni na jedan, drugi na drugi način, možda su prvi put osetili izvesnu bliskost i potrebu za uzajamnim pomaganjem (najviše novčanim) u nevolji, koja će kasnije doneti više rezultata, a s tim i laganu sumnjičavost i zahlađenje stava turskih poglavara prema Jevrejima kad se od 1739. godine budu vratili u Beograd

U jednom zapisu provlači se mišljenje da su Srbi bili kivni na Jevreje više „zbog varanja u trgovini negoli zbog zakona (vere)“ i da su ih zbog toga sinodalnim zaključkom proterali ne samo iz grada nego iz cele zemlje, a da su se nakon toga ovi razišli po Sremu i po Bosni.35 S obzirom na to da su pre toga, zajedno

Tek nakon Drugog ustanka 1815. i stvaranja poluautonomne Srbije Miloša Obrenovića, Jevrejska mahala je ponovo oživela zahvaljujući brojnim doseljenicima iz Sofije, Bitolja, Bukurešta i Rusije i povratnicima iz progonstva.

Kao što su tada bili lojalni turski podanici, tako su se i od 1815. prilagođavali novim prilikama. Trudili su se da u političkim događajima ne uzimaju nikakvog učešća i da se uvek drže one strane od koje su očekivali sigurniju zaštitu i, kako zaključuje Tihomir R. Đorđević, veću korist.40

U oktobru 1834. godine tužili su se knezu Milošu na Upravu varoši Beograda da se od njih naplaćuje porez na vrlo strog način i molili za čovečnije postupanje. Knez je odmah naredio da se sa njima ne sme postupati grubo.44

44 Ali godinu dana kasnije solidarno su se oduprli plaćanju danka, smatrajući da je na njih razrezano više nego na druge; pošto to nije bilo tačno, izazvali su knežev bes i čak pedesetorica Jevreja su završili u pritvoru!45