Stefan Zweig

. Hindistan’a varmak, işte bu yüzyılın büyük düşü budur. Tarihe adı, Denizci Henrique olarak geçen Portekizli prens Henrique’nin de hayatının en önemli düşüdür bu.

. Büyük cesaret sınavı, Portekizlilerin ölümsüz atılımı başlamıştır. 1419 yılında Madeira Adaları keşfedilir, daha doğrusu yeniden keşfedilir, 1435’teyse uzun süredir aranan, eskilerin Talih Adaları dedikleri Insulae fortunatae9 artık bilinmektedir. Neredeyse her yıl yeni bir keşif yapılmaktadır. Cabo Verde dolaşılır, 1445’te Senegal’e varılır; o da ne, her yerde palmiyeler, meyveler ve insanlar vardır.

1486. Büyük zafer! Afrika’nın etrafı dolaşılmıştır! Bartolomeu Dias, Fırtınalar Burnu’nu, yani Ümit Burnu’ nu dolaşır.11 Bundan sonra yol, artık daha güneye gitmemektedir.

. Aksine! Biri Portekiz’in önüne geçmeyi başarır. İnanılmaz bir şey gerçekleşir. Colóm, Colombus ya da Colombo adında biri, Pietro Martire di Anghiera’nın bildirdiği üzere, Christophorus quidam Colonus vir Ligurus12 ya da başka birinin sözleriyle Una persona que ninguna persona conocía, yani hiç kimsenin tanımadığı biri, İspanya bayrağıyla Afrika kıyıları boyunca doğuya doğru ilerlemek yerine batıya, okyanusa yönelir ve –eşi benzeri görülmemiş bir mucize– bu Brevissimo cammino’nun, kısacık yolun sonunda Hindistan sandığı karaya ulaşır. Gerçi Marco Polo’nun sözünü ettiği Kubilay Han’ı görmemiştir ama önce bir Cipango (Japonya) Adası’na, sonra da Mangi’ye (Çin) ayak basmıştır. Birkaç günlük bir seyahatin ardından Ganj Irmağı’na ulaşması işten bile değildir.

Hindistan tüm nimetleriyle İspanya kapılarının bu kadar yakınındayken Portekizliler gibi Afrika’nın etrafında altı ay dolaşmak ne büyük aptallıktır. Şimdi ilk iş, Papa’nın da fermanıyla İspanya’nın batıya açılan bu yolu ve orada keşfedilecek tüm toprakları güvence altına almasıdır.

1493. Artık quidam15 değil, aksine majestelerinin amirali ve keşfedilecek ülkeler üzerinde kral vekili olan Kolomb, ikinci kez Hindistan’a gider.

1497. Başka bir denizci, Sebastian Cabot İngiltere’ den yola çıkıp okyanusu geçer. Şaşırtıcı olan onun da karaya varmasıdır. Burası Vikinglerin söz ettiği Vinland17 mıdır; yoksa Çin mi? Ne olursa olsun harika olan bir şey varsa; o da okyanusun, Mare tenebroso’nun artık teslim alınmış ve bundan sonra tüm gizlerini bu cesur insanlara birer birer açmak zorunda kalacak olmasıdır.

1499. Portekiz’de zafer çığlıkları, Avrupa’da büyük olay! Vasco da Gama, tehlikeli burun üzerinden Hindistan’dan geri dönmüştür.

1500. Yeni bir gelişme. Cabral, Afrika’nın etrafını dolaştığı seyahati sırasında batıya doğru çok fazla yol alır ve kuzeyde Cabot’un başına geldiği gibi, o da burada karaya rastlar. Eski haritalarda adı geçen efsanevi Antil Adaları mıdır burası? Yoksa yine mi Hindistan?

. İnsanların anlayabileceği, kavrayabileceği, takip edebileceğinden çok daha fazla gelişme yaşanmaktadır; sadece bu on yıl içinde, bundan önceki bin yıldakinden fazla keşif yapılmıştır. Birbiri peşi sıra gemiler çıkmaktadır limanlardan ve her biri yeni haberlerle dönmektedir. Sanki dünyayı saran masalsı sis perdesi kalkmıştır. İster kuzeyde, ister güneyde olsun gemilerin burnu batıya çevrilir çevrilmez karalar, adalar çıkmaktadır ortaya; Azizler Takvimi’nde20 bu adalara vermeye yetecek sayıda isim yoktur. Amiral Kolomb bunların yalnızca bin tanesini kendisinin keşfettiğini, “Cennet’ten doğan ırmaklar” gördüğünü iddia etmektedir. Garip ki ne garip! Nasıl olur da eski bilginler ve Araplar, Hint kıyılarındaki bu adalardan, bu şaşırtıcı ülkelerden haberdar değildir?