Ант

Бірақ қалың жатыр арт жағы.
Жоңғардағы ойрат жөңкіліп
Тұтас көтерілген түрі бар.
Әбілхайыр хан
Иә, үлкен сүргін алда тұр.
Сауран сұлтан
Бүгін де үлкен бір түйін
Шешілмек деп естідім.
Әбілхайыр хан

Tic қаққан әккі дұшпан болсаң айлакер
Қазақты алу қиын ба?
Бір-біріне айдап салсаң еппенен
Өзін-өзі ит сілікпесін шығарып,
Езіп-жаншып өлімші қып әкеліп,
Тастар еді аяғыңның астына.

«Жаның шықса да жақыныңа берме,
Жиған-тергенің жатқа бұйырсын»,— деп қарғап па еді,
Құдай тағала қазақты.

Ойрат келіп ойран салды ордаңа.
Алқа көлде сұлатып,
Ақтабан қып шұбыртқан жоқ па халқыңды,
Осының бәрі Ойраттың
Күші озғанынан деп пе едің?!
Жоқ, Ойрат күші озған жоқ?.. ;
Ол Қазақ күшінің тозғаны

Түсемін десе дұзаққа

Пьеса
ҚАТЫНАСУШЫЛАР:
Әбілхайыр хан — Кіші жүздің ханы, қазақ, қолын бастаған сардар.
Бәтима ханым (Бопай) — Әбілхайырдың әйелі, Кіші жүздің ханымы.
Сауран сұлтан
Барақ сұлтан Ұлы жүздің ханы.
Қайып хан
Семеке хан — Орта жүздің ханы.
Төле би — Ұлы жүздің биі.
Бөкенбай батыр — Керей руының бастаушысы.
Тәуекелев Мәмет — Ресей елшісі.
Сейітқұл — Әбілхайыр ханның елшісі.
Нартай — құл, кейін батыр атанған.
Жанарыс — Бәтима ханымның інісі.
Мыртық би — Орта жүздің биі.
Қоң тәжі — Жоңғардың қолбасшысы.
Қарт ана.
Кемпір.
Мың басы.
Бірінші қыз.
Екінші қыз.
БІРІНШІ БӨЛІМ
Түнгі сыр
Қараңғы түн. Қара жамылған Бәтима ханым көрінеді.
Бәтима ханым
О, жасаған!
Аз болып па еді, талқың менен тауқыметің,
Бір халықтың басына?!
Берекесі мен ұйытқысы бұл елдің,
Тар қиядан жол тапқан,
Шырғалаңнан жөн тапқан
Әбілхайыр арысым,
Қаза болды қыңыр тартқан қырсықтың
Қиянатшыл қолынан. Асау елдің билігін
Ұстатқаның әйелдің әлсіз қолына
Зауалың шығар сынаған.
Дүрліккен көптің тізгінін
Тұқырта тартар күш қайда?
Арысымның арқасынан
Ауып түскен ауыр жүк
Қайыстырып барад белімді.
Жебей көргін. Би-Фатима пірім-ай!
Ойым онға бөлініп дал болды —
Ақылын бер ел ағасы дананың.
Күдік кіріп күпті болды көңілім
Жүрегін бер жаудан қайтпас батырдың.
Қабырғам қайысып, қарым талды —
Білегін бер батпан күшті балуанның.
Қараңғыдан қолы кісендеулі Сауран сұлтан көрінеді.
Соңында екі жасақшы күзеті бар.
Сауран сұлтан
Бопай ханым.
(Бәтима ханым селт етеді, жауап бермейді.)
Бәтима ханым, дат.
Бәтима ханым
Дат дейсің бе?
Датың болса, істедің ғой қолыңмен.
Енді қандай орайы бар датыңның?
Сауран сұлтан
Ісім болса қолымменен істеген
Көтергелі тұрған қылша мойным бар.
Бәтима ханым
Керең болса екен деп едім құлағым,
Сенің сұмдық дауысыңа.

БІРІНШІ БӨЛІМ
Түнгі сыр
Қараңғы түн. Қ

Мың басы.
Бірінші қыз.
Екінші қы