Hakikat-i Muhammediye

XV. yüzyılda yaşamış önemli bir sufi olan Abdülkerim Cili bu eserde insan ile Allah arasındaki nisbetin ne olduğunu açıklamaktadır. Ciliye göre varlığın zuhur etmesindeki hikmet Hakkın bilinmeyi istemesi, bilinmeyi sevmesidir. Bundan dolayı alem var olmuştur. Eğer Allah ile alem arasında bir nisbet bulunmasaydı, ki bu nisbet Muhammedi hakikattir, o zaman alemin Allahı bilmesine imkan olmayacaktı. Bundan dolayı Hakk zat nurundan Muhammedi hakikati var etmiş ve onu alemle kendisi arasında bir nisbet kılmıştır ki alem böylece Hakkı bilir. Hz. Muhammed, Muhammedi hakikatin en kamil görünümüdür. Zira Allahın bütün isim ve sıfatları kemaliyle Onda zuhur etmiştir. Cili bu eserde, insan ile Allah arasındaki ilişkiyi Allahın 99 ismini tek tek açıklayarak ve bu isimlerin Hz. Peygamberde nasıl tecelli ettiğini ayetlerden örnekler göstererek anlatmaktadır. İnsan da, Hz. Muhammedden bir nüsha olması itibariyle ilahi isimlerin tamamının zuhur yeridir. Bütün bunlar insanın kendi hakikatini keşfetmesini zorunlu kılan sebeplerdir. Allaha giden Muhammedi yolda kemali elde etmeye talip olanların muhakkak okuması gereken bir kitap…