Džared Dajmond

Spoj pomorske tehnologije i političke organizacije bio je bitan i za širenja Evropljana na druge kontinente, kao i za širenja mnogih drugih ljudi.

Činilac koji je doveo Špance u Peru bilo je postojanje pisma. Španija ga je imala, a carstvo Inka nije.

proizvodnja hrane posredno je bila preduslov za razvoj mikroorganizama, pušaka i čelika.

Odabiranjem i gajenjem tih malobrojnih jestivih biljki i životinja, tako da čine 90% a ne 0,1% biomase po hektaru zemljišta, dobijamo mnogo više jestivih kalorija po hektaru. Usled toga, jedan hektar može da ishrani mnogo više pastira i zemljoradnika – obično 10 do 100 puta više – nego lovaca-sakupljača. Ta snaga surovih brojeva bila je prvo od više vojnih preimućstava koja su plemena proizvođača hrane stekla u odnosu na plemena lovaca-sakupljača.

Dva tipa takvih stručnjaka čine kraljevi i birokrate. Lovačko-sakupljačka društva teže relativnoj egalitarnosti, nemaju birokrate koji se isključivo bave tim poslom i nasledne poglavice, a imaju malu političku organizaciju na nivou skupine ili plemena. To je otuda što su svi fizički sposobni lovci-sakupljači obavezni da veliki deo svog vremena posvete pribavljanju hrane.

Dva tipa takvih stručnjaka čine kraljevi i birokrate. Lovačko-sakupljačka društva teže relativnoj egalitarnosti, nemaju birokrate koji se isključivo bave tim poslom i nasledne poglavice, a imaju malu političku organizaciju na nivou skupine ili plemena. To je otuda što su svi fizički sposobni lovci-sakupljači obavezni da veliki deo svog vremena posvete pribavljanju hrane.

Zato su poljoprivredna društva srednje veličine često organizovana kao vladavine poglavica, a kraljevstva su ograničena na velika poljoprivredna društva. Te složene političke jedinice mogu mnogo bolje da organizuju dugi osvajački rat nego neka egalitarna skupina lovaca.

Od neposrednijeg je značaja za osvajačke ratove to što se zalihe mogu koristiti za ishranu profesionalnih vojnika.

Zalihama hrane mogu da se ishrane sveštenici koji daju religiozno opravdanje za osvajačke ratove; zanatlije poput onih koji obrađuju metal i razvijaju mačeve, puške i druge tehnologije; i pisari koji čuvaju mnogo više podataka nego što je moguće tačno upamtiti.

narodi koji su imali domaće konje (ili kamile) ili, pak, usavršene načine njihovog korišćenja, imali su ogromno vojno preimućstvo nad onima koji ih nisu imali.