Teodor Drayzer

Kerri boş oturmaqdan yorulmağa başlamışdı.

Etdiyin cinayətin təzyiqi altında yaşamaq, yəqin ki, çox dəhşətlidir.

O, indi həyatda boş yerə yaşamadığını dərk etməyə başlayırdı. İstedadlar gec-tez tanınır.

Bəli, həyat çox rəzil oldu, — deyə birinci onunla razılaşdı. — İndi kasıb başına nə çarə qılsın? İstəyirsən küçənin ortasında ayaqlarını uzat, öl, heç kəs sənə kömək etməz.

Əgər bir adam sizin yerinizi tutmuş olsaydı, zənnimcə, siz də narazı olardınız, deyilmi? Siz də istəməzdiniz ki, bir nəfər sizi öz hüququnuzu almaq imkanınızdan məhrum etsin. Doğru deyilmi, yoldaş!

Kerri utancaq idisə lakin doğrudan da böyük istedada malik idi. Başqalarının ona inandığını görərək o, özü də öz qüvvəsinə inanmağa başladı. Toplanmış həyat təcrübəsi və ehtiyac ona böyük xidmət göstərdi. “Kişilər” sözü daha onun başını gicəlləndirmirdi, o, indi bilirdi ki, kişilər dəyişilə bilərlər. Təriflər onun üzərində öz hakimiyyətini itirmişdi. Yalnız ağıl üstünlüyü onun ürəyini bəlkə dindirə bilərdi

Sən başa düş ki, tələb etməsən heç bir vaxt bir şey əldə edə bilməzsən.

Kerri ona fikir verərək düşündü ki, o, təbiətən xaraktersiz və fəaliyyətsiz olmaqdan artıq, tale tərəfindən təqib olunmuş və incidilmiş bir adamdır. Onun nəzəri əvvəlki miskinliyini itirmişdi, üzündə yaxınlaşan qocalığın açıq əlamətləri vardır, əlləri bürüşmüşdü, saçlarına dən düşmüşdü. O, başı üstünü almış fəlakətdən xəbərsiz halda yelləncəkdə yırğalanır, qəzet oxuyur və ona diqqət yetirildiyini hiss etmirdi.

Birdən o, tamamilə tənha olduğunu dəhşətlə dərk etdi.

İrəlidə onu nə isə soyuq və amansız bir şey gözləyirdi.

O, ağır-ağır yelləncəyə oturdu, başını əlləri arasına aldı, tam ümidsizlik içərisində, heç nə düşünmədən oturub qaldı.

Sonra birdən onun özünə bərk yazığı gəldi və o anladı ki, sevgi həmişəlik onun həyatından getmişdir.

— O getməməli idi! — deyə o dilləndi. Mən hələ bir iş tapa bilərdim.

O, uzun müddət hərəkətsiz oturdu və nəhayət, sanki kimə isə müraciətlə bərkdən dedi:

— Məgər mən çalışmırdım?

Gecə yarı oldu, Herstvud isə yellənərək və döşəməyə baxaraq hələ də oturmaqda davam edirdi.