Сәбит Мұқанов

– Кеттік!–деген дауысқа Ботагөз жалт қараса, Кузнецов екен.

– Қайда!

– Бақытқа!

«Қыз көздің құрты» деседі ғой қазақ. «Қымызды кім ішпейді, қызға кім қызықпайды»

Әуелі тазартып ал іштің кірін,

Болмасын сыртың сұлу ішің ірің!—

Төлебай осы хабарды айтып келгенде, Қаратілеу не дерге білмей сасып қалды. Оның үрейлі кескінін көрген Төлебай, одан да жаман қорқытпақ боп:

Қызды неліктен балам емес деп санауы туралы ол көп ойланып, бір тұйықтан шыға алмай қоятын еді, ол «қыздың пайдасы не, әке - шешеге?.. Жат жұрттыққа жаралған адам. Ержеткен соң - ақ, маңдайына жазылған біреуге кете барады. Содан кейін әке - шешеге тиер түк пайдасы жоқ. Ендеше, оның несін бала дейміз?».

Қызды неліктен балам емес деп санауы туралы ол көп ойланып, бір тұйықтан шыға алмай қоятын еді, ол «қыздың пайдасы не, әке - шешеге?.. Жат жұрттыққа жаралған адам. Ержеткен соң - ақ, маңдайына жазылған біреуге кете барады. Содан кейін әке - шешеге тиер түк пайдасы жоқ. Ендеше, оның несін бала дейміз?».

Жаңбырдан кейінгі тыныс қандай тамаша! Құрғақшылықта демін үнемі ішіне ғана тартқан сияқтанып, ешбір иісі сезілмейтін өсімдіктен, жаңағы өткен жаңбырдан ықылық ата сусындап, енді бойында бар демін тек, сыртына ғана шығарғандай боп, түрлі тынысты тамаша иістер, сапырылыса бұрқырап кетті. Не деген ғажап иістер еді!..

Шоқанның мұрны пысылдаған дыбысынан «ұйықтады» деп ойлап, еппен басып қасына келді. Шоқан өтірік ұйықтап жатыр еді, ойы – әкесінің не істеуін бақылау. Баласының қасына келген Шыңғыс, бетін қабырғаға бере бүк түсіп жатқан Шоқанды арқасынан құшады да, солқылдай жылап жата кетеді. Әкесін аяп кеткен бала, мейірімдік көрсеткісі келгендей, бетін бұра аунап түсті. Бірақ, бұнысын ұйқысырау сияқтандырып, дыбыс бермеді. «Оятып алмайын» деген оймен, өксігін әрең тыйған әке, жанының бөлшегіндей баласын, бауырына қыса түсті. Олар терең ұйқыға кетті...
Шіркін, осындай бір тәтті ұйқы-ай!..

Дауласқан екі жаққа шешінді сөз айтардан бұрын, Құрымсы әуелі Шыңғыспен, одан кейін Есенеймен оңаша сөйлесті. Ыстаптан да,

айдату, елдің өшпенділігін күшейте береді. Өшіккен ел кегін алмай қоймайды. Түбінде үкімет жеңбейді, ел жеңеді. Ендеше елмен есептеспей болмайды. Жұрт сені «ақылгөй емес, тасыр қой» деуші еді, рас екен ғой сонысы! «Әлін білмеген әлек» дегендей, өлеріңді білмейтін адам ба едің сен? Керей, Уақтың қолына беріп отырған шылбырын босатайыншы, не істер екен саған? Олар аспандағы жұлдыздай, сен арасындағы үркердейсің. Бір шайқауына келемісің олардың? Ерегісіп көрші, күліңді көкке ұшырсын! Орта жүздің игі жақсылары сені сыйлап кеп отырған жоқ, Абылайдың аруағын сыйлап келіп отыр. Тілін алмай көрші, олар да безеді сенен!... Сонда не істемексің?
Құрымсының шешендік торына іліккен Шыңғыс, амалсыздығын көрді де:
– Сонда, не істе дейсің маған? – деді.
– Істе дейтінім: басын аман, малын түгел кезде, бұл Құсмұрыннан кет.