Kemal Tahir

Ölüm didinmelerin sükûna inkılâbıdır.

Büyük güçtür, eski başbuğların yerine yeni başbuğları koyabilmek... Yeni başbuğlardan emir almak, bunları hiç duraklamadan uygulamak... Emri kimin verdiğine değil, emrin ne dediğine bakmaktan gelir bu olgunluk... Bir milletin yaşamak gücü bence bu özelliktir. Ancak böyle özelliği olan toplumlar, en ölü sanıldıkları sıralarda kalkıp dikilirler. En umulmaz direnci gösterirler... Böyle toplumlardan en durgun sıralarında en keskin tepkiler beklemeli...

Anadolu, maddesiyle, insanıyla, ruhuyla hiçbir dayanağı olmayan yarı ölüler ülkesi...

Araplar mezhep kurucusudurlar. Biz Türkler tarikat kurucusuyuz. Arap mezhepleri Sufiliğe, Türk tarikatları tasavvufa dayanır. Tasavvufa göre dünyada her şeyden önce güzellik vardı. İbadet bu güzelliğe tutkunluktur. Bu sebeple Türk’ün bağlanacağı inanç Allah korkusundan değil, Allah sevgisinden gelir. Okudukça tasavvufun yalnız Türk’e mahsus bir yol olduğunu anladım. Türk illerinde doğmuş, Anadolu’da gelişmiştir. Türk tasavvufu, Şamanlıkla İslamlığın karışımıdır. Buna biraz da Yeni Platonculuk katılmış Roma Anadolu’sundan kalıntı...